Çanakkalede Şavaşan Kürt Civanlar

Çanakkale Savaşı'nda Kürt Civanlar' kitabının yazarı Emine Uçak Erdoğan, günümüzde ayrılıkçı olarak nitelendirilebilecek Kürt ailelerin dahi Çanakkale'de savaştıklarını savundu.

Bu tez, tarihçiler arasında da tartışma yarattı. Kitabını 3 yıllık bir çalışma sonucu hazırladığını anlatan Erdoğan, Savunma Bakanlığı tarafından 1998'de yayınlanan şehit listesinde Güneydoğu'da 900 kişinin göründüğünü belirtti. Bunun bazı kesimleri 'Aslında Kürtler Çanakkale'de savaşmadı' tezine ulaştırdığını söyleyen Erdoğan, bunun yanlış bir saptama olduğunu vurgulayarak, "Kürtler sadece Güneydoğu'da yaşamıyordu ki? Kürtler, Osmanlı'da sadece Müslüman olarak yazılıyorlardı. Kürtler ayrı yazılmıyordu. O yüzden sayıları ve kayıtları bulmak çok zor" diye konuştu.



ÖRNEK CEMİL PAŞA AİLESİ...

Dönemin en ünlü ailelerinden birinin Diyarbakırlı Cemilpaşa Ailesi olduğunu belirten Erdoğan, bu aileyle ilgili şu bilgileri verdi: "Diyarbakır'ın ünlü ailelerinden olan Cemilpaşa Ailesi ismini, 1837-1902 arasında yaşayan ve Siirt ile Yemen mutassarrıflıkları yapan Ahmet Cemil Paşa'dan almış. Çok eğitimli bir aile. Gençlerin çoğu Avrupa'da Kürt cemiyetlerinin kurucuları. Ekrem Cemilpaşa, İbrahim Halil Bey gibi. Ekonomik düzeyleri de çok iyi. Günümüzde olsa, ayrılıkçı diyebileceğimiz bir aile. Büyük çoğunluğu Kürt Hevi Talebe Derneği'nin kurucu üyeleri arasında. Yani milliyetçilik akımlarına katılan Kürtlerin başında geliyorlar. Ama Birinci Dünya Savaşı çıktığında, aslında çok rahat Avrupa'da kalabilecekken, bütün işlerini bırakarak savaşmak için Türkiye'ye dönüyorlar. Cemilpaşazedelerden İbrahim Halil Bey ve Mehmet Naim Efendi Çanakkale Savaşı'nda, Şemseddin Bey, Bağdat çöllerinde, Besim Bey ise Kafkas Cephesi'nde şehit olmuş."

İbrahim Halil Bey
Milli Savunma Bakanlığı'nın "Şehitlerimiz" listesinde İbrahim Halil Bey'in Çanakkale'de süvari subayı olarak 20. Tabur 2. Bölük'te savaşırken şehit olduğu belirtiliyor.

Mehmet Naim Efendi
19. Tümen'de üsteğmen olarak görev yaptığı sırada, Seddülbahir'de 18 Şubat 1915'te şehit olur.

Şemseddin Bey
Cemil Paşa'nın oğlu Kasım Bey'in oğlu İsviçre'de öğrenim gören Şemseddin Bey, Kürt Talebe-Hevi Cemiyeti'nin kurucularındandı. Çanakkale'de savaştı, Bağdat'ta şehit oldu.

Ekrem Cemil Paşa Çanakkale
Erzurum, Filistin'de savaştı. Mustafa Kemal'in yaverliğini yaptı. Kürdistan Cemiyeti'nin kurucularından. 1925'te Şeyh Sait İsyanı'nın ardından yargılandı ve beraat etti. 1929'da Suriye'ye iltica etti. 1974'te de öldü.

Aynı toprak için birlikte savaştılar

Turgut Özakman (Çanakkale Savaşı'nı anlatan 'Diriliş' romanının yazarı):İstanbul'da, Marmara çevresinde yaşayan Kürt vatandaşlarımız ve kardeşlerimiz herkes gibi seferberliğe katılmış ve Çanakkale'de dövüşmüşler. 57. alayın şehit listesinde dörtte bir oranında doğulu vatandaşlarımız var. Çanakkale de Kurtuluş Savaşı da ayrılıkçı, ırkçı Kürtlerle birlikte yapılmadı. Savaşı; kardeşlerimiz, aynı vatanı paylaşan kader ortakları, tarih ortakları toprak kardeşleri olarak yaptık. Ayrılıkçılık lafı o dönem çok bilinen bir şey de değildi.

Belirgin ayrılıkçı bir hareket yoktu

Çanakkale'de Kürt kökenliler de savaşmıştır ancak bunun sayılarıyla ilgili çok net bir ifade kullanmak doğru değil. O zaman ayrılıkçı Kürt diye bir şey yoktu ki. 1918'den sonra daha çok bu konuda farklı bağımsızlık ve federasyon talepleri başladı. 1908'lerde 1910 ve 1915'lerde Kürtlerin çoğu Türklerle birlikte ortak, Osmanlı devletini kurtarmak için mücadele veriyorlardı. Belirgin bir ayrılıkçı hareket yoktu tek tük insanlar vardı. Kültürel Kürtçülük vardı.

Kaynak: Sabah